Bu yazımda Eskişehir'de yaşayan bir vatandaşın gözünden, bu şehirdeki yaşamın daha kolay ve gelişmiş ülkelerin standartlarına getirilebilmesi yönündeki çalışmalara katkı sağlaması düşüncesiyle, kent içi ulaşıma ilişkin görüş ve önerilerimi sıralamak istiyorum.
1. Kent İçi Toplu Taşıma
• Taşıt sayısının fazlasıyla arttığı günümüzde taşıt trafiğini kent merkezine davet eden, hareket kabiliyetlerini kolaylaştıran adımlar yerine, onları zorlayan tedbirlerin alınması; (Park alanlarının kısıtlanması, ücretlerin arttırılması gibi) buna karşılık toplu taşıma olanaklarının arttırılması, geliştirilmesi gerekir.
• Eskişehir kent içi ulaşımın rahatlaması için “hafif raylı sistem” yeni hatlarla geliştirilmelidir. Özellikle Muttalip’te bulunan Anadolu Üniversitesi Havaalanı ile Kampusu şehre bağlayacak hattın bir an önce kurulması, buradan şehir merkezine geliş-gidişlerin rahatlatılması gerekmektedir. Meşelik ile Tepebaşı arasında çalışan tramvayın güzergâhının akşam vaktinde Opera, gündüz vaktinde Tepebaşı olarak yönlendirilmesi ve vagon sayısının veya sefer sayısının acilen artırılması gerekir. Böylece, hem öğrenci trafiği önemli ölçüde rahatlamış olacak hem de gençlerin saatlerce yurt-kampus arasında ulaşım için vakit harcaması önlenecektir. Raylı sistemin kentin doğu-batı (organize sanayi-yerleşim) aksının ve Batıkent şehir merkezi arasında genişlemesinin ve ulaşım gereksinmelerinin bir plan dâhilinde karşılanmasına çalışılmalıdır.
• Ulaşım sistemi, yolcuların en uygun şekilde aktarma yapabilecekleri bütünleşik bir sistem olarak tasarlanmalıdır.
• Kentin içerisinden geçen Ankara-İstanbul demir yolunun, şehir ile Organize Sanayi Sitesi arasında banliyö hattı olarak kullanılması için gerekli çalışmalar şimdiden başlatılmalıdır.
2. Kavşak ve Kaldırımların Düzenlenmesi
• Ulaşım ana planı olmaksızın araçların ve talebin peşinden giden kavşak düzenlemeleri sorunu çözmek yerine, onu bir süre ötelemektedir. Yapılan kavşak düzenleme çalışmalarının şehir içi araç trafiğini geçici olarak rahatlatacağı düşünülebilir. Ancak planlaması yapılan kavşaklardaki yaya hareketleri bu düzenlemelerde unutulmuştur. Bu kavşaklarda yayaların araçlardan korunarak nasıl yürüyecekleri belirsizdir.
• Temel arterler ile bunların kavşak yaklaşımlarında ve kavşak çıkışlarında, yol boyu araçların park etmesi önlenemediği için çok ciddi kapasite düşüşleri yaşanmakta ve kavşakların işlevselliği olumsuz etkilenmektedir.
• Güncel ve moda olan noktasal katlı kavşak ”çözüm girişimlerinin” yarattığı ağır sorunlar nedeniyle daha fazla artmalarına izin verilmemelidir.
• Eskişehir Kenti düz bir arazi üzerinde kurulmasına rağmen şehir içinde kaldırımlar aşırı bir şekilde engebelidir. Bunun nedeni şehir içindeki alışveriş merkezlerinin ve küçük dükkânların önlerindeki kaldırımları istedikleri gibi şekillendirmeleridir. Bu durumun önüne geçilmelidir.
• Cadde ve sokaklar projeye uygun yapılmamakta (bazen projesiz bile olabilmekte), kaldırımlar özellikle park eden araçlar ve yanlış imalat nedeniyle etkin değerlendirilememekte, kavşaklar ise gereğinden daha geniş alanlar kullanılarak tanzim edilmekte ve hatalı sinyalizasyon yöntemleri ile işletilmektedir.
• Bulvar üzerinde yeşillendirme çalışmaları sırasında çoğu defa yaya ve sürücülerin görüş açıları kapatılmaktadır. Bunun önüne geçilebilmesi için kritik notlara ayna koyulmalı veya görüşü engelleyen bitki koyulmamalıdır. Örneğin Osmangazi Üniversitesi’nde şehir merkezine gelirken Atatürk Bulvarı’ndan Vişneevlerinin bulunduğu Sümer Mahallesine dönen kavşakta hem bitki nedeniyle görüş açısının kısıtlanması hem de kavşak içine yeni bir bağlantı yolunun açılmasıyla trafik güvenliğinin ortadan kalkması söz konusudur.
3. Kent İçi Trafik
• Toplu taşıma araçlarının kent içi ulaşımda hız sınırlarına uymadıkları gözlenmektedir. Kentlerin ulaşım altyapısının imkân verdiği maksimum hız 50 km/saat’dir. Araç-insan çarpışmasında yayanın hayatta kalma şansının yüksek olduğu hızın yalnızca 30 km/saat olduğunu araştırmalar ortaya koymaktadır. Özellikle dolmuşların yolcu indirme bindirme noktalarına riayet etmeleri ve trafik akışını bozacak şekilde gayri nizami ağır aksak seyri seferlerine müsamaha edilmemelidir.
• Şehir içi araç trafiği yanında, şehir içi yaya trafiğinin de düzenlenmesi sağlanmalı bu amaçla kaldırımlar yeniden düzenlenmelidir. Kaldırımlarda standart sağlanmalıdır. Vişneevleri gibi kentin prestij mahallelerinde dahi kaldırımlar dar ve tam ortalarına dikilen ağaçlar nedeniyle adeta yürünemez haldedir. Bu şekilde yeni oluşturulan mahallelerdeki sokaklar, iki otomobilin geçişine olanak vermeyecek şekilde bahçe duvarları ve kaldırımlar ile iyice daraltılmakta, yayaların ağaç nedeniyle caddeden yürümek zorunda bırakılmaları nedeniyle, risk altına alındıkları gözlenmektedir.
• Cadde ve sokaklar planlanırken, “Kent insanlar içindir” yaklaşımından hareketle, taşıt trafiğine kapalı alanlar korunmalıdır.
• İnsan öncelikli, yaya ve bisiklet kullanımı ağırlıklı bir ulaşım planlaması esas alınmalıdır. Eskişehir, geçmişte bisikletin yaygın kullanımı ile bilinirken, bugün bu özelliğini tamamen yitirmiştir. Kent Ulaşım Sisteminin motorlu taşıt önceliği yerine insan öncelikli tasarımlanıp, işletilmesi daha fazla ertelenemez bir gereksinimdir. Bu çerçevede güvenli, standardına uygun bisiklet yolları düzenlenmeli ve kent trafiğinde yerleri açık bir biçimde tarif edilmelidir.
• Trafik güvenliğinin arttırılması amacıyla trafik işaretleri teknik gereklerine uygun olarak projelendirilmeli ve uygulanmalıdır. Aynı zamanda bu işaretlerin bakımı ve onarımı sürekli olmalıdır.
• Kentimizin nüfusunun yoğun olarak bulunduğu ve trafik yoğunluğunun da çok olduğu bulvarlarda yayaların emniyetli geçişlerini sağlamak için alt ve üst geçit yapılacak yerler tespit edilerek bir an önce hayata geçirilmelidir.
• Kentin mevcut merkezi toplu taşıma dışında, özel araç trafiğinden arındırılmalıdır. Kent merkezinden çok sayıda toplu taşıma hattının geçmesine izin verilmemelidir. M.K. Atatürk Caddesi, Akarbaşına kadar genişletilmeli, trafik akışı rahatlatılmalıdır. Buradan Orman Dairesi’nden itibaren Akarbaşına tek yönlü gidiş olmalı, sağa Anadolu Hastanesi istikametine giden yol, mevcudu kadar daha genişletilerek trafik akışı rahatlatılmalıdır.
• Bu merkezdeki okul bahçelerinin altına kapalı otoparklar yapılarak, şehir içinde gereksiz otomobil kalabalığı yaratılmamaya özen gösterilmelidir.
• Kaldırımlar genişletilip, yollar daraltılarak tek yön uygulaması yapılmalı ve fiziki düzenlemelerle yaya ağırlıklı 30 km/saat alanlar yaratılmalıdır.
Sonuç olarak
Eskişehir, Türkiye'nin yüz akı şehirlerinden biridir. Yukarıdaki görüş ve öneriler, daha iyiyi arayışın ipuçları olarak değerlendirilmelidir. Toplu yaşamın gerektirdiği düzen, yerel yönetimce oluşturulmaya çalışılırken, bu şehrin bütün paydaşlarının da oluşturulmuş kurallara uyması beklenir. Kurallara uymak medeniyet, kuralları delmeye çalışmak ise açıkgözlülük değil, eğitimsizliktir...
